Czym jest szczęście?

Czym jest szczęście? Czy jest czymś uniwersalnym? Czy można je znaleźć w sobie? A może istnieje przepis na to, jak być szczęśliwym człowiekiem?

Jak być szczęśliwym człowiekiem?

W dzisiejszym materiale wyruszycie wraz z nami w podróż przez filozofię, psychologię i badania naukowe, aby odkryć, co naprawdę kryje się za tą tajemniczą ideą. Rozważmy wspólnie, jakie są sposoby do osiągnięcia i utrzymania prawdziwego szczęścia.

SZCZĘŚCIE JEST W TOBIE  

Poszukiwanie szczęścia to uniwersalne dążenie, które łączy ludzi na całym świecie. Bez względu na wiek, płeć, rasę czy pochodzenie, wszyscy pragniemy odczuwać ten niewysłowiony stan euforii, satysfakcji i spokoju. Ale co to naprawdę znaczy być szczęśliwym? Czy szczęście jest jedynie chwilowym uczuciem, czy może jest to bardziej trwały stan, który można osiągnąć i utrzymać? Czy istnieje uniwersalny przepis na szczęście?  

Czym jest szczęście? 

Szczęście określa się jako wielowymiarowy i subiektywny stan, który każdy może przeżywać inaczej.  

W psychologii i filozofii szczęście często definiuje się na dwa główne sposoby: jako chwilowe uczucie radości lub zadowolenia, oraz jako bardziej trwały stan dobrobytu i satysfakcji z życia. Jednak mimo tych definicji szczęście wydaje się być bardzo nieuchwytnym stanem, a odpowiedź na pytanie ,,Co czyni mnie szczęśliwym’’ może nie być wcale tak oczywista.  

Filozofia szczęścia

Starożytni filozofowie koncepcji szczęścia poświęcali wiele uwagi, dzieląc szczęście na dwa rodzaje: 

Hedonistyczne szczęście, którego przedstawicielem był m.in. Epikur to podejście do szczęścia skupia się na przyjemnościach i unikaniu bólu. Szczęście jest tutaj definiowane jako doświadczanie jak największej ilości przyjemności i jak najmniejszej ilości cierpienia. Często jest to związane z chwilowym uczuciem radości, zadowolenia czy euforii. 

Eudaimoniczne szczęście: Pochodzi od greckiego słowa "eudaimonia", które Arystoteles używał do opisania pełnego i dobrze przeżytego życia. Szczęście jest tutaj rozumiane jako poczucie spełnienia, celu i sensu w życiu, a nie tylko chwilowa przyjemność. Eudajmonia odnosi się do indywidualnego rozwoju, realizacji własnych potencjałów i bycia "najlepszą wersją siebie". 

Psychologia szczęścia

Psychologia, szczególnie psychologia pozytywna, poświęciła wiele uwagi zrozumieniu szczęścia i tego, co przyczynia się do jego poczucia. Podkreśla ona, że szczęście nie jest stałym stanem, ale raczej zmiennym procesem, który może być kształtowany przez szereg czynników zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. 

1. Szczęście jako stan vs proces: Psychologia również rozróżnia chwilowy stan szczęścia (wspomniane "hedoniczne szczęście") i długotrwałe poczucie spełnienia i zadowolenia z życia (,,eudajmonistyczne szczęście"). 
2. Szczęście jest subiektywne: Co sprawia, że jedna osoba jest szczęśliwa, niekoniecznie sprawi, że inna osoba będzie szczęśliwa. Właśnie dlatego psychologia zwraca uwagę na "subiektywne dobrobytu", które odnosi się do indywidualnego poczucia zadowolenia z życia i pozytywnych emocji. 
3. Rola pozytywnych emocji: Psychologia pozytywna, nurt psychologii założony przez Martina Seligmana, skupia się na roli pozytywnych emocji (takich jak radość, wdzięczność, zainteresowanie, nadzieja) w promowaniu szczęścia i dobrobytu. 
4. Czynniki przyczyniające się do szczęścia: Badania psychologiczne zidentyfikowały wiele czynników, które mogą przyczynić się do szczęścia, takich jak zdrowe relacje, poczucie celu w życiu, zaangażowanie, osiągnięcia, a także dbanie o zdrowie fizyczne. 
5. Rola myślenia: Psychologia podkreśla rolę myślenia i perspektywy w doświadczaniu szczęścia. Na przykład, praktyki takie jak wdzięczność, pozytywne afirmacje, i nauka radzenia sobie z trudnościami mogą pomóc w promowaniu szczęścia. 

Czy istnieje gen szczęścia? 

Są osoby, które wydają się ,,mieć szczęście’’ od urodzenia. Wszystko, czego się podejmują, obraca się na ich korzyść, niezależnie od tego, czy chodzi o karierę, relacje czy zdrowie. Takie osoby mogą być postrzegane jako obdarzone niezwykłym szczęściem. Z drugiej strony, niektórzy doświadczają ciągłych niepowodzeń i przeciwności i wydają się mieć niezwykłego pecha. 

Nauka sugeruje, że geny mogą odgrywać rolę w naszym doświadczeniu szczęścia, ale nie są one jedynym czynnikiem – resztę możemy dopisywać sami.  

Badania z zakresu genetyki behawioralnej sugerują, że około 30-50% różnic w poziomie szczęścia między ludźmi może być przypisane genetyce. Na przykład, pewne warianty genów związanych z produkcją i działaniem neuroprzekaźników, takich jak serotonina i dopamina, mogą wpływać na naszą skłonność do odczuwania pozytywnych emocji. 

Jednak nie ma czegoś takiego jak pojedynczy "gen szczęścia". Szczęście jest skomplikowanym stanem, który jest kształtowany przez wiele różnych genów, a także przez nasze doświadczenia, środowisko i styl życia. 

Badania nad epigenetyką - nauką o tym, jak nasze doświadczenia i środowisko mogą wpływać na ekspresję naszych genów - pokazują, że nasze zachowanie i środowisko mogą wpływać na to, jak nasze geny działają. 

Przykładowo, praktyki takie jak medytacja, regularne ćwiczenia fizyczne, zdrowa dieta, a także pozytywne interakcje społeczne, mogą wpływać na naszą biochemię mózgu i potencjalnie zmienić sposób, w jaki nasze geny wpływają na nasze doświadczenie szczęścia. 

Jak pokochać życie? 

Optymizm to podejście do życia, które skupia się na oczekiwaniu pozytywnych wyników i możliwościach. Optymiści nie ignorują problemów, ale skupiają się na znalezieniu rozwiązań i widzeniu lekcji w trudnych sytuacjach. 

Cechami charakterystycznymi optymisty są: 

1. Pozytywne myślenie: Optymiści zazwyczaj skupiają się na pozytywach w swoim życiu. Nawet w trudnych sytuacjach starają się znaleźć pozytywne aspekty lub lekcje, które można z nich wyciągnąć. 
2. Oczekiwanie sukcesu: Optymiści zwykle oczekują, że rzeczy pójdą dobrze. Wierzą w swoją zdolność do osiągnięcia swoich celów i mają tendencję do ustawiania sobie wyższych celów. 
3. Elastyczność: Optymiści potrafią dostosować się do zmieniających się okoliczności. Gdy napotykają przeszkody, szukają alternatywnych rozwiązań, zamiast utknąć w negatywnym myśleniu. 
4.  Proaktywność: Optymiści są zwykle proaktywni. Zamiast czekać, aż problemy same się rozwiążą, podejmują działania, aby poprawić swoje sytuacje. 
5.  Zdrowie emocjonalne: Optymiści często mają lepsze zdrowie emocjonalne. Pozytywne myślenie może pomóc w radzeniu sobie ze stresem, a także zmniejszyć ryzyko depresji i lęku. 
6.  Zdrowie fizyczne: Badania pokazują, że optymiści mogą mieć lepsze zdrowie fizyczne, żyją dłużej i mają niższy poziom stresu. 
7.  Stosunki międzyludzkie: Optymiści zazwyczaj budują silniejsze i bardziej satysfakcjonujące relacje. Są otwarci na innych, łatwo nawiązują nowe kontakty i są dobrze postrzegani przez innych. 

 

Samoocena, a szczęście

W dużej mierze to, jak oceniamy samych siebie, wpływa na nasze odczucia na co dzień - zarówno te pozytywne, jak i negatywne. Gdy mamy wysoką samoocenę, łatwiej nam dostrzec i docenić małe radości życia, osiągnąć sukcesy, a nawet poradzić sobie z niepowodzeniami. Wierzymy w naszą wartość, co prowadzi do większej pewności siebie, lepszej odporności na stres i zdolności do radzenia sobie z trudnościami. Z drugiej strony, niska samoocena może nas ograniczać, prowadząc do negatywnych emocji, takich jak smutek, lęk czy frustracja, które zdecydowanie zatruwają nasze poczucie szczęścia. Istotne jest zrozumienie, że samoocena nie jest cechą stałą - jest to aspekt naszej psychiki, który można kształtować i rozwijać, co otwiera drzwi do możliwości zwiększenia naszego poczucia szczęścia. 

 

Wyznaczanie celów  

Psychologowie twierdzą, że wyznaczanie osobistych celów ma kluczowe znaczenie dla naszego poczucia szczęścia. Gdy mamy jasno określone cele, możemy skierować nasze wysiłki i energię w określonym kierunku, co daje poczucie sensu i celowości. Cele pomagają nam zdefiniować to, kim chcemy być, i to, co chcemy osiągnąć, a tym samym wpływają na naszą samoocenę i poczucie własnej wartości. Proces dążenia do celu - niezależnie od tego, czy to cel długoterminowy, czy krótkoterminowy - często przynosi poczucie spełnienia i zadowolenia. Nawet małe postępy w kierunku naszych celów mogą przynieść duże poczucie osiągnięcia i zadowolenia. Wreszcie, osiągnięcie celu jest źródłem radości i dumy, co zwiększa nasze poczucie szczęścia. W tym kontekście, wyznaczanie celów jest nie tylko kluczowym elementem samorealizacji, ale także ważnym składnikiem naszego dobrostanu emocjonalnego. 

 

Flow  

Stan "flow", zwany też stanem "w przepływie", to termin wprowadzony przez psychologa Mihalya Csikszentmihalyi. Opisuje on doświadczenie, w którym osoba jest tak całkowicie pochłonięta daną aktywnością, że zapomina o upływającym czasie i otaczającym świecie. Stan ten często towarzyszy poczucie ekscytacji i zaangażowania. 

Stan "flow" jest często doświadczany podczas wykonywania aktywności, które wymagają pewnego poziomu umiejętności i stanowią wyzwanie, ale są także dobrze dopasowane do umiejętności danej osoby. Może to obejmować różne rodzaje aktywności, od sztuki i muzyki, przez sport, aż po naukę czy pracę. 

Badania wykazały, że doświadczenie stanu "flow" może przyczynić się do zwiększenia poczucia szczęścia, zadowolenia z życia i dobrobytu psychicznego. 

Pieniądze szczęścia nie dają? 

Wielu ludzi przypuszcza, że posiadanie większej ilości pieniędzy prowadzi do większego szczęścia. Jednak badania sugerują, że związek między bogactwem a szczęściem jest bardziej skomplikowany. 

Na ogół, wzrost dochodu i poziomu bogactwa wiąże się ze wzrostem poczucia szczęścia. W skrajnych przypadkach, gdy dochód jest bardzo niski i nie wystarcza na zaspokojenie podstawowych potrzeb, wzrost dochodu może przynieść istotne polepszenie jakości życia i poczucie szczęścia. 

Jednak po osiągnięciu pewnego poziomu dochodu, dodatkowe pieniądze nie przekładają się już bezpośrednio na większe szczęście. To zjawisko nazywa się "punktem nasycenia". Oznacza to, że po spełnieniu podstawowych potrzeb, takich jak jedzenie, dach nad głową i bezpieczeństwo, dodatkowy wzrost dochodu ma mniejszy wpływ na subiektywne poczucie szczęścia. 

Ponadto często porównujemy się z innymi ludźmi i oceniamy nasze szczęście na podstawie względnego bogactwa i osiągnięć w porównaniu z innymi. To znaczy, że ludzie mogą odczuwać mniejsze szczęście, jeśli widzą innych, którzy są bogatsi lub osiągnęli większe sukcesy. 

Badania pokazują, że inne czynniki, takie jak jakość relacji interpersonalnych, zdrowie psychiczne i fizyczne, satysfakcja z pracy i życia, mają większy wpływ na szczęście niż samo bogactwo materialne. 

Jak być szczęśliwym? 

Bycie szczęśliwym to osobisty proces, który wymaga świadomego wysiłku i podejmowania odpowiednich działań. Oto kilka praktycznych wskazówek, które mogą pomóc w budowaniu większego poczucia szczęścia: 

1.  Znajdź sens i cel w życiu: Zastanów się nad tym, co jest dla ciebie ważne i czym naprawdę pragniesz się zajmować. Wytycz cele, które są zgodne z twoimi wartościami i pasjami. Mieć poczucie celu i sensu w życiu może prowadzić do większego poczucia spełnienia i szczęścia. 
2.  Kultywuj wdzięczność: Regularnie przypomnij sobie o rzeczach, za które jesteś wdzięczny. Skoncentruj się na pozytywnych aspektach swojego życia i doceniaj małe radości. Wdzięczność pomaga zmieniać naszą perspektywę i koncentrować się na pozytywnych doświadczeniach. 
3.  Zajmuj się sobą: Dbaj o swoje zdrowie psychiczne i fizyczne. Praktykuj regularnie aktywność fizyczną, zdrowe odżywianie i odpowiednią ilość snu. Znajdź również czas na relaksację i wykonywanie działań, które sprawiają ci przyjemność i regenerują twoje siły. 
4.  Kultywuj pozytywne relacje: Inwestuj w swoje relacje z bliskimi, przyjaciółmi i rodziną. Buduj zdrowe i wspierające relacje, w których można dzielić radości i trudności. Czas spędzony z bliskimi i nawiązywanie nowych więzi społecznych może wpływać pozytywnie na poczucie szczęścia. 
5.  Rozwijaj umiejętności samokontroli: Pracuj nad umiejętnością radzenia sobie ze stresem, negatywnymi myślami i emocjami. Ćwicz techniki relaksacyjne, medytację lub joga, aby poprawić swoją odporność psychiczną i umiejętność radzenia sobie z trudnościami. 
6.  Znajdź sens w małych przyjemnościach: Ciesz się drobnymi momentami radości i doceniaj małe przyjemności w codziennym życiu. Skup się na obecnym momencie i zatrzymuj się, aby docenić piękno wokół ciebie. 

Pamiętaj, że szczęście jest indywidualnym doświadczeniem, więc ważne jest, aby odkryć, co działa dla ciebie. Również bądź cierpliwy i pamiętaj, że szczęście to proces, który rozwija się z czasem.